سل عفونت مزمنی است که به وسیله باکتری ” میکوباکتریوم توبرکلوزیس” و گاهی به وسیله سایر مایکوباکتریوم ها ایجاد
می شود . این بیماری اغلب ریه را درگیر می کند ، اما تقریبا هیچ کدام از دستگاههای بدن از شر بیماری ” سل ” در امان
نیستند و سایر اعضای بدن هم ممکن است با این بیماری درگیر شوند.
بیماری سل به وسیله قطره های ریز موجود در هوا از فردی به فرد دیگر منتقل می شود و اغلب افرادی را که در
ارتباط نزدیک با فرد بیمار باشند ، درگیر می کند . بنابراین همه اعضای خانواده فرد بیمار ، در معرض ابتلا به این بیماری
هستند. مگر اینکه او به بیمارستان منتقل شود و با آنها زندگی نکند و یا تحت درمان صحیح قرار بگیرد.
فردی که دچار عفونت فعال سلی است ، اگر سرفه یا عطسه کند و جلوی دهان و بینی خود را نگیرد ، قطره هایی که حاوی
مایکو باکتریوم یا میکرب سل هستند ، در هوا پخش می شوند و اگر فرد دیگری که نزدیک فرد مبتلا است ، این قطره ها
را استنشاق کند ، باعث ابتلای او خواهد شد . بنابراین افراد مبتلا هنگام عطسه و سرفه باید همیشه برای پوشاندن دهان
و بینی خود از دستمال استفاده نمایند و پس از آن ، دستهای خود را با دقت بشویند.
البته این به آن معنا نیست که فرد مبتلا به سل باید قرنطینه شود . در تماس کوتاه و گذر ا امکان انتقال بسیار کم است ،
اگر چه غیر ممکن نیست.
بسیاری از مردم میکروب سل در بدنشان وجود دارد . اما مبتلا به بیماری سل فعال نیستند.
علایم بیماری سل
علائم معمول سل چیست ؟؟
سل یک ب یماری پ یشرونده است .بین کسانی که در تماس با میکرب هستند ،بسیاری به بیماری ابتدائ ی مبتلاشده و س ی ستم
دفائی بدن آنها با موفق یت بیماری را از بین برده و هیچ علامتی در این مرحله ندارند .بقی ه ممکن است علائم کم ی برا ی
چند هفته نشان دهند تا زمان یکه ب یماری را از پادرآورند . تعداد کمی از این عده (( آنها که در تماس با باکتر ی هستند )) که
به ب یمار اول یه دچار م یشوند ممکن است بیماری در آنها پ یشرفت کرده و ماهها و یا سالها بعد علائم بروز کند .در تعداد کم ی
از مردم که مقاومت کمتر ی دارند تا با عفونت مقابله کنند سل علائم زودر س ایجاد میکند و اگر درمان زود شروع نشود
بیماری پ یشرفت کرده و عوارض جدی برای بیمار ایجاد میکند و حتی ممکن است به مرگ منجر شود .ی ک دهم از افراد
مبتلا ، سلشان به یک عفونت مزمن در دوره زندگیشان تبدیل میشود .
عفونت ابتدائ ی سل معمولاً ر یه را دچار میکند اماممکن است که حلق را نیز مبتلا کند . همینطور که ب یمار ی پی شرفت میکند
استخوانها ، مفاصل و کلیه نیز ممکن است مبتلا شوند . سل حتی میتواند نوعی مننژیت ایجاد کند .
علائم معمول سل عبارتند از:
سرفه ، با یا بدون خلط برای سه هفته یا بیشتر
غددلنفاوی متورم بخصوص در ناحیة گردن
خستگی
از دست دادن اشتها
عرق شبانه
از دست دادن وزن
جمع شدن مایع در پردة جنب (( پلورزی))
خلط خونی ممکن است با پیشرفت بیمار ی پیش آید که این علامت دیررس است
پزشکان چگونه برای سل تست میکنند؟؟
بکار گرفته م ی شد. ای ن BCG یکی از تستها ، تست توبرکول ین است . این همان تست ی است که قبلاً برا ی زدن واکسن
تست ،که با ی ک ((heaf)) تست ممکن است با یک یا دو روش انجام شود . یک ی از روشها ی معمول عبارتست از روش
دستگاه شش سوزنه در قسمت جلو بازو انجام م یشود . آمپول حاو ی مقدار کم ی پروتئین توبرکول ین است .هفت روز بعد
مجدداً محل تزر یق معا ینه خواهد شد تا قست متورم شده پوست در اثر تزر ی توبرکول ین اندازه گ ی ری و مشاهده شود .
که با تزر یق مقدار کم ی توبرکول ین در داخل پوست ب یمار انجام می شود ((MANTOUX)) روش د یگر تست مانتو م یباشد
و باید چهل و هشت ساعت بعد عکس العمل پوستی مورد معاینه قرار گیرد .
با هردو روش یک قرمز شدگی و برآمدگی پوست به عنوان تست مثبت خوانده م ی شود .ی ک عکس العمل پوست ی کم و
ملایم نشان دهندة ا ینست که شما نسبت به بیماری سل مصونیت دارید و یک عکس العمل شدید پوست ی موی د اینست که
شما باید تحت بررسیهای تکمیلی و ازمایشات دیگری برای بررسی و تشخیص سل قرار گیرید .
آزمایش د یگر شامل برداشت نمونه ای از خلط و ارسال ان به ازما یشگاه است که برا ی تایی د تشخ یص بیمار ی و دانستن
اینکه کدام دارو باید برای درمان استفاده کنیم ازمایش میشود .
چگونه میتوانم ازسل پیشگیری کنم؟؟؟
یک متد موثرجهت پ یشگیری از سل اینست که تعداد ز ی ادی از افراد جامعه را بر عل ی ه سل واکس ینه و مصون کن یم . در
واکسینه میشوند و اطفال بین چهار ده ت ا ده سال را واکس ینه (( bacille calmette guerin)) یا -((BCG)) انگلستان با
میکنندیا در هنگام تولد توزاد آنرا واکسینه میکنند (اگر نوزاد در جائی متولد شود که از ریسک بالای ابتلا برخوردار باشد )
اگر چه حد ی برا ی سن ین بالاقائل ن یستند ،اما واکسیناسیون برای افراد بالای 45 سال توصیه نمیشود مگر اینکه انها جزو
افرادی باشند که گروه پر ر یسک خوانده م یشوند . بر اساس نت یبجه تست پوست ی واکس یناسیون ی ا با ی ک تزری ق ساده
انجام میشود . این واکسیناسیون شخص را 70 تا ((deaf انجام م یشود و یا بوس یله دستگاه شش سوزنه (( که برا ی تست
80 در صد در برابر بیماری مصون م یکند و برا ی موارد شد ید بیمار ی بی شتر مصون یت ایجاد میکند تا انواع خف ی ف آن
.عکس العمل پوست ی شد ید نادر است ، اگر چه اگرچه بهبود یک زخم کوچک هفته ها بطول می انجامد اما بعداز بهبود جا ی
زخم بس یار صاف و بدون برجستگ ی بر روی بازو باق ی میماند .اما گاه ی جای زخم برجسته و بد منظره خواهد بود
بخصوص وقت ی که واکسیناسیون در قست خیل ی بالای بازو زده شود .مصونیت تا پانزده سال طول م یکشد و ایجاد
مصونیت مجددتوصیه نمیشود.
مسافرت هوائی !!
بسیاری افراد از این هراس دارند که مسافرت های هوائی تجاری برایشان همراه با خطر ابتلا به سل باشد ، ول ی تاکنون
هیچ موردی که بخاطر مسافرت با شرکت های هواپیمائی سل ایجاد شده باشد گزارش نشده است .
درمان سل چیست ؟؟؟
درمان سل معمولاً آم یزه ا ی از چند آنت ی ب یوتیک بمدت شش ماه است . برخی اوقات ممکن الست زمان بی شتر از شش
ماه برای درمان لازم باشد ، بخصوص زمانی که میکرب به یک یا چند آنتی بیو تیک مقاوم باشد .
آنتی بیوتیک ها ،صد درصد برای درمان سل موثر هستند در صورتیکه در یک دروه کامل درمانی مصرف شوند .
هنگام درمان با این انتی بیوتیکها چند عارضه جانبی ممکن است بوجود آید ، که به قرار زیر است
اختلالات بینائی
عکس العملهای حساسیت
کاهش تمرکز
سرگیجه
تهوع
تب
یرقان
بیمار ه یجوقت نبایدبا دیدن این عوارض درخود راساً انت ی بیوتی ک خود را قطع کند بلکه بلافاصله با ی د به پزشک خود
مراجعه کرده تا او در مورد جایگزینی یک انتی بیوتیک دیگر تصمیم بگیرد .
نتیجه سل چیست ؟؟؟
تقریباً تمام افراد سالمی که دچار سل میشوند در صورت دریافت درمان مناسب بطور کامل بهبود حاصل میکنند .
اگر چه برنامه ها ی وس یع مصون سازی تاثیرات مثبتی برای جلوگیری از سل داشته است ،اماهنوز در برخی نقاط دنی ا یک ی
از عوامل مهم مرگ و میر به شمار می آید .
بهترین راه برا ی کنترل سل در سراسردن یا بهبو د وضع یت تعذی ه و بهترکردن وضع یت زندگ ی و بالابردن سطح فرهنگ ی
اقتصادی انست .
نکته ای برای درمان بیماری سل
برای درمان سل ، راههای بسیاری وجود دارد ، اما همواره باید 3 نکته را در نظر داشت :
1- رژیم دارویی سل، اغلب شامل چند دارواست که میکروب سل نسبت به آنها حساس است . این داروها باید همراه
هم مصرف شوند تا اثر لازم را داشته باشند . استفاده نامنظم داروها باعث می شود میکروب سل نسبت به این داروها
مقاوم شود.
2- بیمار باید داروهایش را به طور منظم و دقیق ، طبق دستور پزشک مصرف کند . این نکته درباره همه بیماری ها
صادق است . اما بخصوص درباره سل از اهمیت فوق العاده ای برخورداراست ، چون درصورت مقاومت میکروب سل
نسبت به داروهای موجود تقریبا می توان گفت دیگر هیچ داروی کاملا مؤثری برای درمان سل وجود نخواهد داشت.
3- درمان سل کمی طولانی است . بنابراین بیمار باید حوصله داشته باشد و تمام مدت درمان را سپری کند . این دوره
درمان گاهی تا 2 سال طول می کشد.